Met nog 3 weken te gaan tot de verkiezingen staat de PVV op de eerste plaats in de peilingen. Maar omdat vrijwel elke andere partij een samenwerking met de PVV bij voorbaat heeft uitgesloten, is de kans toch nihil dat Geert Wilders straks kan regeren. Want in tegenstelling tot wat de "strategische" stemmers denken, is het in het Nederlandse stelsel belangrijker welke partijen er samen willen werken dan wie de grootste wordt.
Zowel VVD, CDA, D66, GroenLinks, PvdA, SP als ChristenUnie hebben in heldere taal aangegeven dat een coalitie met de PVV is uitgesloten. Voor anderen zoals de PvdD of DENK zijn mij geen uitspraken over uitsluiten bekend maar is het desondanks bijzonder onwaarschijnlijk dat ze ooit met de PVV samen zouden werken. Dan blijven twee partijen over waarbij een coalitie met de PVV niet ondenkbaar is: 50Plus en SGP, in de laatste peilingen goed voor 13 zetels. Tel het virtuele zetelaantal van de PVV daar bij op en je komt op 38 zetels, nog maar de helft van wat nodig is voor een minimale meerderheid.
Ondanks de plechtige beloftes van Rutte zou je bij de VVD kunnen twijfelen of ze niet toch met de PVV gaan regeren als er geen andere mogelijkheid is. Maar zelfs dan haalt de hypothetische coalitie van PVV, VVD, 50Plus en SGP nog maar 63 zetels. Ook al wint de PVV er in de laatste weken nog 10 zetels bij dan is het te weinig. En van de overige partijen die Wilders uitsluiten is het wél vrijwel ondenkbaar dat ze hier nog op terug komen. Het CDA ging in 2012 bijna kapot aan de gedoogconstructie met Wilders en de rest sluit de PVV al sinds de vorige verkiezingen consequent uit.
Doordat er qua coalitievorming 25 zetels verloren gaan aan de PVV blijft een erg ingewikkeld speelveld over. Momenteel zouden er minimaal 5 partijen nodig zijn voor een coalitie. Al deze 5-partijen coalities bestaan uit een combinatie van de VVD, 1 of 2 middenpartijen en 1 of 2 linkse partijen. De linkse partijen hebben echter weinig zin in een coalitie met de VVD en gaan liever voor centrum-links.
En laat er voor centrum-links nou juist wel mogelijkheid en animo zijn. Een coalitie van CDA, D66, GroenLinks, PvdA, PvdD en SP kan in de huidige peilingen op 80 zetels rekenen. Een coalitie van 6 partijen klinkt misschien vergezocht, maar naast de animo van de lijsttrekkers zijn de standpunten binnen zo'n coalitie meer verenigbaar dan elke mogelijke combinatie met de VVD. Een van de minst onwaarschijnlijke opties van het moment is dus een centrum-links kabinet; zo'n beetje de tegenpool van de PVV.
Wat nou als de PVV er niet was geweest? Wat als alle PVV'ers morgen zouden besluiten hun stem op de PVV in te ruilen voor een stem op de VVD, VNL of Forum voor Democratie, drie partijen waarvan het programma een grote overlap heeft met de PVV? Dan zou ineens een coalitie van bijvoorbeeld VVD, CDA, VNL en 50+ met 76 zetels een meerderheid hebben, een combinatie van standpunten waar de PVV stemmer nu alleen maar van kan dromen.
Maar het zou dus zomaar kunnen dat de vele PVV stemmen straks een coalitie veroorzaken die staat voor alles waar de PVV tegen is.
Zoveel ironie vind je nergens anders dan in de politiek.
Update 13 maart: 3 weken later is er het een en ander verschoven in de peilingen, maar gaat de conclusie van dit blog nog steeds op. Een centrum-linkse 5-partijen coalitie van CDA, D66, SP, GroenLinks en PvdA staat nu op een ruime meerderheid van 81 zetels. Ondertussen is een coalitie met de PVV zelfs onmogelijk als zowel VVD en CDA hun uitsluiting terug nemen, want de combinatie van VVD, PVV, CDA, 50plus en SGP heeft met 74 zetels geen meerderheid.